–Ti es unha apaixonada da profesión, por que decidiches deixala?

Non deixo de ser xornalista porque non deixamos de selo nunca despois de tantos anos traballando, pero o xornalismo foime deixando a min pouco a pouco pola precariedade da profesión. O ano 2020 foi moi complicado para todos, no meu caso non só pola pandemia, senón porque faleceu o meu pai e porque o traballo era cada vez máis precario. Tiven que preguntarme se ía pasar a vida arrastrándome como xornalista autónoma, traballando para varios medios da mañá á noite, loitando para cobrar… Dixen ‘ata aquí cheguei’ e púxenme a preparar oposicións. Non se deixa de ser xornalista, e en canto poida intentarei escribir, aínda que sexa na miña casa, pero a vida é moi curta, como me demostrou o 2020. A min faime feliz a miña profesión, pero ten que ser digna e non estou disposta a seguir loitando para cobrar, que é moi duro dicilo pero é o que hai. Para min é a mellor profesión do mundo, pero non podes estar denunciando a situación doutros colectivos laborais, os impagos, se estás igual. E se tes dous fillos pequenos queres darlles unha imaxe de que a vida non é traballar en precario. Pero tampouco hai que dramatizar, hai que desfrutar do vivido.

–Ti que cubriches tantas manifestacións reclamando dereitos laborais en Ferrol, cres que no periodismo poderiamos aprender algo dos traballadores doutros sectores?

Ves como pechan empresas, como cada vez hai menos traballo na comarca e ás veces cando denuncias a situación do teu colectivo –aínda que sexa nas redes sociais, porque nos medios é case imposible– sénteste unha tola clamando no deserto. Sobre todo cando denunciamos a situación do xornalismo para as mulleres, porque as mulleres estamos moitísimo peor. Dígoo claramente e quero dicilo canto antes para que non me esqueza. Nas pequenas cidades dáse un fenómeno que fai que os mellores postos sexan para homes sen ningún tipo de formación. Por que? É algo que non me entra na cabeza cando xa hai décadas que temos unha facultade de Xornalismo en Galicia que é pública. 

–A situación das xornalistas empeorou coa pandemia?

Cando empezou a pandemia empecei a pensar que a situación era inviable para as mulleres traballadoras con fillos ou familiares ao cargo. É imposible, non podes competir cun home que non asuma esas responsabilidades. O peor é que ao final se cumpriu esa profecía de que isto ía acabar connosco. Pero eu confío en que as vindeiras xeracións vaian cambiando a situación, que todo o que estamos loitando faga que sexa máis doado para elas. Para nós foi unha odisea, non só por ser mulleres senón tamén polo xornalismo que se fai agora. Vas ás manifestacións e somos tres onde antes eramos dez ou quince. 

"Non pode ser que haxa medios de comunicación que fan as cousas por teléfono ou pedíndolles audios, fotos e ata preguntas ao resto dos compañeiros"

–Aquilo de “ir, ver e contar” estase convertendo nunha excepción?

Non ten sentido que, entrando no verán de 2021, haxa medios de comunicación que fan as cousas por teléfono ou pedíndollelas ao resto dos compañeiros. Non pode ser que esteas de autónoma traballando e que medios que non envían a súa xente a cubrir as informacións por medo á covid che pidan audios, fotos e ata que fagas preguntas por eles. Ao final estamos tres xornalistas traballando para cincuenta. É unha escravitude e para min afianza aínda máis a precariedade das mulleres porque isto parte, sobre todo, de xefes homes. A moitas convocatorias xa non van xornalistas, non hai preguntas, mandan os gabinetes o seu audio. Penso que iso veu para quedar. Xa existía antes, pero coa pandemia agravouse e non sei se hai marcha atrás.

–E que consecuencias ten, para a profesión e para a calidade da información?

Estámonos facendo o haraquiri en directo, para todo o mundo. Póñoche un exemplo: os do comité de Navantia, cando fan manifestacións, ás veces teñen que gravarse a si mesmos para enviárllelo aos medios. Cando empecei a traballar eramos un lote de xornalistas, sobre todo de mulleres. Había xente veterana, que che ensinaba, que che contaba as súas anécdotas, e agora... Por exemplo, Gamesa, unha das grandes empresas comarcais que pecharon durante a pandemia, con máis ou menos 250 traballadores. Ías polas mañás ata as barricadas e había só dous fotógrafos e un xornalista ou dous asistindo ao desmantelamento da industria comarcal. O mesmo con Endesa e os camioneiros das Pontes, que levan ano e medio sen ningún tipo de ingreso. Onde deberían estar 20 xornalistas contando o que pasa con este colectivo, coas chemineas das Pontes, coa xente, non había ninguén. A xente nova que entra nas facultades tamén ten que ter fame de xornalismo.

–Pero durante o confinamento non se podía ir a ningures. Por iso un xénero como o diario?

Houbo moitos diarios do confinamento nos medios. Cando mo encargou o subdirector do Correo, José Antonio Pérez, pensei: vou ser outra pesada máis! Pero si que era algo natural nesa situación. O único que podías contar nesas semanas era a vida desde a ventá, a través das chamadas e videochamadas, coa perspectiva do núcleo familiar que ao final era unha illa no medio da tormenta. Para min foi unha terapia, porque se foi convertendo nunha especie de despedida do meu pai. Deume a oportunidade de relatar tanto a situación do coronavirus como os efectos que empezaba a causar na nosa profesión ou a situación emocional que viviamos todos, tamén os nenos. Teletraballar con fillos pequenos era moi complicado. Gravar unha crónica para a radio levaba moitísimo tempo, eles non entendían que tivese que illarme nunha habitación, escoitábanse as risas de fondo… Pero aínda que fose máis complicado tamén era máis agradecido, porque eramos catro persoas vivindo aquilo e formando equipo.

–Ademais do Diario, que outras informacións recordas dos meses máis duros?

Acórdome de falar con xente que estivera en prisión, presos políticos. En Ferrol houbo moita loita obreira e as protestas dos traballadores de Bazán no mítico marzo do 72 deixaran dous mortos, feridos e xente que foi ao cárcere, como Rafael Pillado. Entrevisteino para que me explicase como se podía levar o confinamento. El fálabame da importancia das rutinas, de asearse e estar impecable, de dedicarlle tempo cada día ao estudio, ao exercicio... Pautas como as que recomendaban os psicólogos e que el sabía de primeira man porque estivera na cadea como preso político. Cando empezou o confinamento tamén me chamou a atención que volvían algunhas rutinas de antes, como o coche da tenda. Son de San Sadurniño e cando era pequena, nos anos oitenta, pasaba polas casas unha furgoneta que vendía alimentos: peixe fresco, chocolate... A raíz da pandemia ese sistema recuperouse. Na pandemia tamén cambiou a forma de ver a vida, estamos máis desfrutóns todos. A pesar da desgraza todos queren festa. É algo natural, por iso gañou Italia Eurovisión. Ese cambio de enfoque creo que tamén veu para quedar.

“Necesitase xornalismo de rúa, ver como é a vida, non só datos estatísticos e debates de señores falando da política de Madrid e de Santiago”

–Ti que tes tanto olfacto para o pulso social, que xornalismo cres que require este momento?

A min sempre me gustou o xornalismo de rúa, tanto de manifestacións e desafiuzamentos como de festas. Non me gusta o xornalismo das roldas de prensa, escoitando o que che di o político de turno e facendo preguntas que ás veces son para quedar ben con el. A xente agora necesita saír á rúa e iso pide xornalismo de rúa, ver como é a vida, non só datos estatísticos ou debates de señores falando da política de Madrid ou de Santiago. Creo que a xente está moi aburrida dese periodismo institucional, pero vaia, quen son eu? Non son ninguén, só unha pequena xornalista local a piques de marchar, pero como lectora si que me gustaría ver iso: máis xornalismo cultural, xornalismo de manifestacións desde dentro das manifestacións, no medio dos pneumáticos e do lume, escoitando o que che din os traballadores que están indo á rúa, como o está vivindo a súa familia. Porque a vida é iso, non estar nunha rolda de prensa con dez xornalistas preguntándolle ao alcalde. O bonito desta profesión é saír, falar con xente que non coñecías de nada, que che conten a súa vida con total xenerosidade, os seus problemas, e intentar trasladalos. O outro é facerlle as beiras ó poder. 

–Ferrolterra perde contigo unha das súas cronistas. A comarca ten atención suficiente nos medios galegos?

A Galega hai xa moitos anos que non ten en Ferrol delegación da radio nin da tele, TVE tamén a eliminou, desde que marchei eu do Correo o periódico tampouco ten representación alí. Se desaparecen corresponsalías en Ferrol a comarca non vai ter o mesmo impacto a nivel informativo. E se as axencias e medios con xente en Ferrol non coidan como se elabora a información, se non teñen xente formada e que vaia aos sitios, a información vai ser nesgada. Se os periodistas non están nos conflitos non pode haber información laboral e a importancia informativa de Ferrol hoxe en día é o seu desmantelamento industrial, ese é o gran drama que está vivindo Ferrol. Pero iso é sempre responsabilidade das empresas.

–Sabendo o que sabes agora, volverías estudar Xornalismo? 

Volvería.Traballei máis de 20 anos no xornalismo, desde os meus 21 se conto a época de bolseira. Que sorte! Que sorte chegar a vivir disto, a mellor profesión do mundo aínda que sexa a máis precaria. Se o deixase hai dez anos perdería os meus mellores anos profesionais, aínda que seguramente a partir de agora tamén daría moito máis, porque cos anos vas gañando madurez e perspectiva. Pero non podo renegar de todo iso nin dramatizar. Si que me dá rabia, insisto, que en postos moi bos quede xente... homes sen ningún tipo de formación, non o entendo. Estou pensando en cantas mulleres hai de xefas en Ferrol, de número un, e non se me ocorre ningunha. Na facultade e na profesión somos maioría, pero nas xefaturas non. 

–Nestes máis de vinte anos traballando nos medios, que tipo de xornalismo quixeches practicar?, que te define como periodista?

No Correo houbo moitas dificultades económicas, é ben sabido por todos, pero unha das cousas boas que tiven foi a liberdade. Iso teno que gañar cada unha, porque polo camiño vas atopar xente que cho respecta e outra que non. Levas disgustos para defender o teu punto de vista e actuar en conciencia. Eu sempre quixen facer o que me daba a gana, cos meus defectos e as miñas virtudes. Sei que fun moi complicada coa xente coa que traballei porque para manter o teu criterio tes que pelexar cos xefes, pero sei que no fondo me teñen moito cariño. O que máis me gustou facer foron entrevistas e reportaxes coa xente que loitou contra o franquismo. A miña primeira entrevista para O Correo Galego foi a Antonio Ares Abelleira, un loitador antifranquista. Dábame moita pena porque vivía nunha residencia de maiores en Caranza, pero logo el contábache as súas historias e dicías: vaia vida! Esa tamén é a sorte desta profesión, coñecer xente así. É como vivir mil vidas nunha. 

BELÉN REGUEIRA